Het effect van werken met levensboeken

TITEL : “Levensboeken in de ouderenzorg. Eindrapport van het project Het effect van het werken met levensboeken op het welbevinden van oudere zorgvragers, op de zorgrelatie tussen zorgvragers, zorgverleners en mantelzorgers en op de organisatie van zorg.”

AUTEUR(S) : R.R. Ganzevoort, T. Bernts, J. Bouwer, W. Huizing, T. Tromp. Protestantse Theologische Universiteit (Kampen), KASKI Onderzoek en Advies (Nijmegen) en Reliëf (Utrecht). 2008.

Samenvatting

In dit project is het effect onderzocht van het werken met levensboeken op het welbevinden van ouderen, op de zorgrelatie tussen deze ouderen, de zorgverleners en de mantelzorgers en op de organisatie van de zorg.

Aanpak

Een groep ouderen heeft een levensboek gemaakt met verzorgenden. De groep werd vergeleken, door middel van observaties, interviews en vragenlijsten, met een vergelijkbare controlegroep die geen levensboek maakte maar wel tijdens deze periode extra aandacht kreeg.

Conclusies

In de groep waarmee levensboeken zijn gemaakt, blijkt stabilisering of zelfs verbetering. De keuze van de thema's werd veelal prettig gevonden evenals de eventuele betrokkenheid van de familie. Men vond het prettig om over het eigen leven te praten. Over het boek waren de bewoners merendeels tevreden, dit nam nog toe met de tijd. Het maken van een levensboek vervult in de praktijk allerlei functies. Sommige ouderen kijken er liever niet meer in, anderen spreken er veel over met bezoekers. De belangrijkste functie was het meer grip op het eigen verleden krijgen. De relatie met de verzorgende met wie het boek is gemaakt verbeterde. Maar het functioneert in zeer beperkte mate in de zorgrelaties en in de afstemming van de zorg. Men wordt weinig gevraagd naar het levensboek, en wijzigingen in het boek of het laten zien aan anderen gebeuren weinig. Een narratieve houding, gericht op betekenisgeving voor de oudere, van verzorgenden is belangrijker dan het product levensboek. Het oog hebben voor foto's, voorwerpen in de kamer of belangrijke data is een kwestie van gevoeligheid, meer dan van een protocol of een methode. Een levensboekmethode past in een cultuur waar die houding is ingebed, maar kan zo'n cultuur niet creëren. De zorgaanbieder zal een dergelijke narratieve visie op zorg expliciet in de zorgvisie en organisatie moeten inbedden.

Onderzoeken
Ondersteunende activiteiten
Levensverhalen
Het effect van werken met levensboeken

Voor het officiële onderzoeksrapport, klik hier

Er is aan de hand van het project een methode ontwikkeld en gepubliceerd. Verder is er door Reliëf een congres voor zorgverleners gehouden en een website ontwikkeld met veel informatie, inspiratie en voorbeelden:
www.levensverhalen-levensboeken.nl 

Voor een speciale editie van het tijdschrift Zin in Zorg, met aandacht voor levensverhalen, klik hier

Voor een artikel van Netwerk Dementie Drenthe over het project 'De kloof overbrugd', waarin Vmbo-leerlingen met dementerende ouderen een levensboek maken, klik hier

Bij uitgeverij BSL is het boek 'Werken met levensverhalen en levensboeken, een praktische handleiding voor hulpverleners' verschenen. Het is geschreven door 'F. van Beek en M. Schuurman. ISBN: 9789031351701.